آیا تصویب طرح ساماندهی فضای مجازی در مجلس، فعالیت کاربران اینترنتی را محدود می‌کند؟

در چند هفته اخیر شاهد موج بزرگی از یک خبر مهم با عنوان «طرح صیانت از کاربران فضای مجازی» بوده‌ایم و بسیاری افراد، ایران پس از اجرایی شدن این طرح را با دو کشور چین و کره شمالی مقایسه کرده‌اند. همان‌طور که میدانید، در کشور چین نیز طرحی مشابه اجرایی شده است؛ اما باوجود جایگزین‌های قدرتمند باقابلیت‌های متعدد و حتی بهتر از نمونه‌های خارجی، مشکلی برای کسب‌وکار و حقوق مردم این کشور در فضای مجازی به وجود نیامده است.

با مشکلات طرح صیانت برای کسب و کارهای اینترنتی بیشتر آشنا شوید.

با توجه به محدودیت‌هایی که طرح صیانت مطرح‌شده در مجلس موجب آن می‌شود و نبود یک جایگزین مناسب، مخالفان و موافقین زیادی در داخل و خارج از فضای مجلس به بحث درباره آن پرداخته‌اند. همچنین به‌خاطر موجی که در فضای مجازی به راه افتاده است؛ اکثریت کاربران با اجرایی شدن این طرح مخالف هستند و از رسیدن روزهای بعد از اجرایی شدن طرح صیانت از کاربران فضای مجازی می‌ترسند.

بیشترین بحث بر سر این طرح است که چه محدودیت‌هایی بر دسترسی کاربران به فضای مجازی اعمال می‌شوند و تا چه حد امکان از بین رفتن یا فلج شدن کسب‌وکارهای آنلاین وجود دارد. بدلیل عدم شفافیت در مورد طرح ساماندهی فضای مجازی و بیان نشدن جزئیات بیشتری از آن، تقریبا برای همه ما اتفاقات بعد از اجرای آن ناشناخته است؛ زیرا همواره طرح‌ها و قوانین جدید پس از اجرا مشکلات و حواشی فراوانی دارند. در هرصورت در این مطلب به  بررسی بیشتر پاسخ این سؤالات می‌پردازیم.

شرکت ایده پویا همواره برای راه‌اندازی، حفظ و توسعه کسب‌وکار آنلاین شما ایده‌های خلاقانه دارد. شما می‌توانید خدمات متفاوتی شامل طراحی سایت دینامیک، لوگو، انیمیشن‌های تحت وب، وب‌سایت‌های پکیجی و خدمات سئو سایت و بازاریابی اینترنتی را از تیم حرفه‌ای و خلاق شرکت طراحی سایت ایده پویا دریافت کنید.

محدودیت‌هایی که با تصویب طرح صیانت، قطعاً اعمال می‌شوند

با تصویب و اجرایی شدن طرح صیانت از کاربران فضای مجازی، محدودیت‌های متعددی در فضای مجازی اعمال می‌شوند که ازجمله ملموس‌ترین آن‌ها می‌توان به فیلتر شدن پلتفرم‌های شبکه اجتماعی مانند اینستاگرام، لینکدین (LinkedIn)، سرویس گوگل، پیام‌رسان‌هایی مانند واتساپ، ایمیل و... اشاره کرد. با اعمال محدودیت‌ها، کاربران ایرانی قادر به استفاده از پلی استور و گوگل پلی نخواهند بود و تمام اپلیکیشن‌های خارجی از دسترس آن‌ها خارج می‌شوند.

فیلتر شدن آپدیت‌های گوشی‌های هوشمند، لینوکس و ویندوز برای کاربران ایرانی نیز یکی دیگر از معضلات طرح صیانت است. به‌این‌ترتیب، همه‌چیز به سمت ملی شدن پیش می‌رود و تمام راه‌ها به فضایی خالی از جایگزین‌های مناسب و باکیفیت داخلی ختم می‌شوند. درواقع طرح صیانت به معنای اجبار استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی و الزام احراز هویت کاربران و استفاده از IPهای قابل‌پیگیری است که حقوقی مانند آزادی کاربران برای انتخاب برنامه‌های اینترنتی (نرم‌افزارها، اپلیکیشن‌ها و...)، دسترسی آزاد به اطلاعات موجود در فضای مجازی، حریم خصوصی کاربران، حق ناشناس ماندن، راه‌اندازی کسب‌وکار در فضای مجازی و... را از کاربران ایرانی می‌گیرد.

ابهام و کلی‌گویی طرح؛ یکی از دلایل اختلاف‌ نظر نمایندگان مجلس بر طرح صیانت

آنچه تاکنون در نشست‌های علنی و غیرعلنی بر روی آن بحث شده است، این است که این طرح یک طرح ناقص است که می‌توان از آن ایرادهای بسیاری گرفت. یکی از مهم‌ترین ایرادهای طرح، ابهام در جزئیات، عدم وجود نظم حقوقی و کلی‌گویی در بسیاری از بندهای آن است. علت اصلی این کلی‌گویی‌ها، تلاش کارشناسان حوزه دیجیتال و IT مجلس برای در نظر گرفتن تمام جوانب و تأثیرات طرح بر امنیت اطلاعات، نحوه فعالیت کاربران و ارائه خدمات پیام‌رسان‌ها و سرویس‌دهنده‌های فضای مجازی در داخل و خارج از کشور، چگونگی حضور محدوده سنی پایین 18 سال در فضای مجازی، فروش VPN، چگونگی فعالیت مقامات و مسئولین در فضای مجازی و... در یک طرح جامع است.

آنچه موجب افزایش ابهام و نگرانی کاربران شده است، طراحی و بررسی این طرح بر اساس اصل 85 قانون اساسی مجلس است که اجازه بررسی طرح صیانت در فضای غیر شفاف را به مسئولان می‌دهد. درواقع  کمیسیون عالی تنظیم مقررات تعیین‌کننده بسیاری از مفاهیم این طرح است. این کمیسیون متشکل از بسیاری از نهادها مانند دادستانی کل کشور، سپاه پاسداران، نیروی انتظامی، ستاد نیروهای مسلح، وزارت ارتباطات و... است که بسیاری از آن‌ها فاقد تخصص لازم در این زمینه هستند.

با توجه به حساسیت و اهمیت بالای طرح صیانت از کاربران فضای مجازی، عدم وجود تخصص لازم در این زمینه می‌تواند یک بی‌نظمی غیرقابل‌انکار ایجاد کند و نظرات سلیقه‌ای را به قوانین فضای مجازی راه دهد.

با توجه به حساسیت و اهمیت بالای طرح صیانت از کاربران فضای مجازی، عدم وجود تخصص لازم در این زمینه می‌تواند یک بی‌نظمی غیرقابل‌انکار ایجاد کند و نظرات سلیقه‌ای را به قوانین فضای مجازی راه دهد.

نحوه دسترسی کاربران به فضای مجازی بعد از تصویب صیانت

با توجه به بندهای طرح صیانت، هر اپلیکیشن، پلتفرم شبکه اجتماعی، پیام‌رسان، سرویس‌دهنده فضای مجازی و... (داخلی یا خارجی) برای فعالیت خود باید از یک شورای خاص مجوز دریافت کند. این امر برای تمام پیام‌رسان‌های بزرگ جهانی مانند تلگرام، واتساپ، اینستاگرام، لینکدین و... نیز صدق می‌کند.

این در حالی است که شبکه‌های جهانی تمایلی به مراجعه به شورای داخلی یک کشور و دریافت مجوز از آن ندارند. به‌این‌ترتیب، تمام شبکه‌های اینترنتی، پیام‌رسان‌ها، اپلیکیشن‌ها، سرویس‌های سرویس‌دهنده فضای مجازی شامل سایت‌های گوگل و حتی سرویس‌های پست الکترونیکی مانند Gmail مسدود و از دسترس کاربران خارج می‌شوند.

لازم به ذکر است که هر شخص یا کسب‌وکار اینترنتی برای آغاز و ادامه فعالیت خود در فضای مجازی، به دریافت مجوز از نهادهای دولتی نیاز خواهد داشت. این اجبار به آزادی کاربران برای فعالیت و دسترسی به محتویات موجود در فضای مجازی محدودیت ایجاد می‌کند. در این صورت، کاربران تنها به سایت‌ها و محتواهایی دسترسی دارند که زیر نظر نهادهای حکومتی هستند و در این میان، احتمال مخدوش شدن حق اعتراض فعالان فضای مجازی و حق استفاده تفریحی از اینترنت برای مردم افزایش پیدا می‌کند.

احتمال اعمال محدود شدن به‌جای مسدود شدن

در کنار نظر مخالفان این طرح، ادعای موافقان طرح مبنی بر اعمال محدودیت به‌جای فیلترینگ است. به این معنا که پلتفرم‌های خارجی تنها به‌منظور بهبود کیفیت و عملکرد پلتفرم‌ها و سرویس‌دهنده‌های اینترنتی داخلی در یک بستر رقابتی محدود می‌شوند.

لازم به ذکر است که این امر موجب کاهش سهم ترافیک و پهنای باند پلتفرم‌ها و پیام‌رسان‌های خارجی به نفع نمونه‌های داخلی می‌شود. با کاهش پهنای باند و ترافیک سرویس‌دهنده‌های خارجی، سرعت آن‌ها کاهش پیدا می‌کند و به‌احتمال‌زیاد، دسترسی به اپلیکیشن‌ها و سایت‌های خارجی مختل یا غیرممکن می‌شود. در این صورت، کاربران برای بهره‌گیری از قابلیت‌های متعدد فضای مجازی مجبور به استفاده از پلتفرم‌های داخلی خواهند بود.

احتمال از بین رفتن بسیاری کسب‌ و کارهی اینترنتی

همان‌طور که میدانید، کسب‌وکارهای مجازی در چند سال اخیر رونق بیشتری پیداکرده‌اند و بسیاری از مشاغل نیز با ورود به دوران پسا کرونا، به دورکاری تبدیل‌شده‌اند. در حال حاضر، بیش از 1 میلیون کسب‌وکار اینترنتی تنها در پلتفرم اینستاگرام فعال هستند و با در نظر گرفتن پلتفرم‌های سایت‌های اینترنتی، لینکدین، پینترست و... این آمار به رقم قابل‌توجهی می‌رسد.

در کنار اعتراض کسب‌وکارهای کوچک و بی‌دفاع که صدای بسیاری از آن‌ها به گوش مسئولان نمی‌رسد، 50 شرکت بزرگ اینترنتی شامل کافه بازار، دیوار، آپارات، فیلیمو، دیجی کالا، علی‌بابا و...، مخالفت خود با طرح صیانت از کاربران فضای مجازی را توسط یک بیانیه اعلام کرده‌اند و خواستار توقف بررسی و جلوگیری از تصویب آن شده‌اند.

این شرکت‌ها در طی بیانیه مذکور، رشد مطلوب شرکت‌ها و کسب‌وکارها و بهبود کیفیت خدمات را مدیون فضای رقابتی دانسته‌اند و عدم دخالت و رفع محدودیت‌های دست‌وپا گیر را به‌عنوان بهترین روش حمایت دولت و حکومت از کسب‌وکارهای داخلی پیشنهاد می‌کنند. در غیر این صورت، بسیاری از سایت‌ها و کسب‌وکارهای آنلاین در ابعاد متفاوتی دچار ضرر و زیان می‌شوند.

آیا اخبار خارج شدن طرح صیانت از دستور کار حقیقت دارد؟

درحالی‌که همه در انتظار خبرهای مربوط به بررسی طرح صیانت در مجلس بودند، این طرح مجدداً در مجلس مطرح نشده است. خبرهای متفاوتی در این مورد به گوش می‌رسند که برخی از آن‌ها مبنی بر خارج شدن طرح از دستور کار مجلس هستند. برخی از روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها در این مورد میگویند طرح صیانت با نظر قالیباف از دستور کار خارج‌شده است و این امر نتیجه مخالفت قالیباف با طرح در جمع روسای کمیسیون‌های مجلس است.

این در حالی است که سخنگوی هیئت‌ رئیسه مجلس کاملاً خلاف این را به اطلاع عموم مردم رسانده است. سید نجم الدین موسوی اعلام کرده است که این طرح همچنان در دستور کار قرار دارد و تنها به دلیل وجود طرح‌ها و مسائل مهم‌تر، نوبت بررسی به یک جلسه علنی دیگر موکول شده است. درهر صورت این طرح ابهامات فراوانی دارد که هنوز پرده از آن برداشته نشده است و باید با گذشت زمان منتظر اخبار تکمیلی طرح صیانت باشیم؛ ولی چیزی که مشخص است در فضای اینترنت و مجازی باید شاهد اعمال محدودیت باشیم.

چه اتفاقات دیگری در انتظار ما نشسته‌اند؟

در حاشیه طرح صیانت، احتمال فیلترینگ و از بین رفتن کسب‌وکارها و... شاهد بحث‌ها و احتمالات دیگری نیز هستیم. به‌عنوان‌مثال، افزایش قیمت گوشی و تبلت نیز در میان احتمالات قرار می‌گیرد. با توجه به ‌پیش‌نویس جدید طرح صیانت، چند قانون درباره واردات ابزارهای الکترونیکی مانند تبلت و گوشی هوشمند که اپلیکیشن‌های خارجی به‌صورت پیش‌فرض بر روی آن‌ها نصب هستند ذکرشده است. بر اساس این پیش‌نویس، کمیسیون قادر به افزایش 35 درصدی تعرفه واردات ابزارهای الکترونیکی مذکور به‌جای اعمال ممنوعیت خواهد بود.

از جهت دیگر، استفاده از فیلترشکن برای کاربران و خریدوفروش آن شامل محدودیت می‌شود. با توجه به اینکه وجود و استفاده از فیلترشکن عامل شکست خوردن طرح فیلترینگ تلگرام و توئیتر بوده است، در طرح جدید برای این اپلیکیشن نیز قوانینی در نظر گرفته می‌شوند. در نسخه قبلی پیش‌نویس طرح صیانت، استفاده از فیلترشکن جرم بوده و با جزای نقدی و حبس درجه 6 همراه است؛ اما در نسخه جدید، این مجازات و جریمه برای افرادی در نظر گرفته می‌شود که اپلیکیشن VPN را بفروشند و میان کاربران زیادی منتشر کنند.

سخن پایانی

با توجه به محدودیت‌های متعددی که توسط طرح صیانت بر کاربران ایرانی تحمیل می‌شود، اکثراً با تصویب آن مخالف هستند. روزنامه‌ها نیز با تیترهای مختلف مانند «مجلس کنار مردم یا مقابل مردم»، «لطفاً صیانت نکنید!» و «طرح مجلس کمک یا ایجاد محدودیت؟» به طرح صیانت انتقاد و با آن مخالفت کرده‌اند. باوجود مخالفان متعددی که این طرح در داخل و خارج از مجلس دارد، نتیجه بررسی آن همچنان برای بسیاری افراد و کسب‌وکارها موجب نگرانی است.

شرکت ایده پویا با بهره‌گیری از یک تیم حرفه‌ای از متخصصین خبره و باتجربه، همواره متفاوت‌ترین و باکیفیت‌ترین خدمات در زمینه طراحی وب و بازاریابی اینترنتی را به شما عزیزان ارائه می‌دهد. شما می‌توانید طراحی سایت داینامیک، انیمیشن‌های تحت وب، سایت‌ با قالب آماده، گرافیک تخصصی سایت و حتی لوگو کسب‌وکار خود را به شرکت طراحی وبسایت ایده پویا بسپارید.

• 2
• 0